Uyku bozuklukları , uyku düzenindeki bozukluklarla tanımlanmaktadır. Fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlığı etkileyebilmektedir. Dış faktörler uyku bozukluklarına neden olabilir. Bunlar anksiyete, depresyon veya travmayı içerebilir . Uyku sorunlarınız varsa, herhangi bir semptomu doktorunuza bildirmeniz önemlidir.
Uyku Bozukluklarının Türleri
- Uykusuzluk hastalığı,
- Hipersomnolans bozukluğu,
- Narkolepsi,
- Solunumla ilişkili uyku bozuklukları,
- Sirkadiyen ritim , uyku-uyanma bozuklukları,
- Hızlı olmayan göz hareketi (NREM) uykuda uyarılma bozuklukları,
- Kabus bozukluğu,
- Hızlı göz hareketi (REM) uyku davranış bozukluğu,
- Huzursuz bacak sendromu,
- Madde/ilaç kaynaklı uyku bozukluğu,
Bu koşulların ortak birkaç ana semptomu vardır. Bunlar:
- Kötü uyku kalitesi,
- Yetersiz uyku,
- Yanlış zamanda uyumak,
Uyku bozuklukları da insanları gün içinde etkileyebilir. Gündüz sıkıntısı, günlük işleri tamamlamayı zorlaştırabilir. Hatta uyku sorunları, okulda veya işte başarılı olma becerinizi bile etkileyecektir. Bunun yanında ilişkileri ve yaşam kalitesini de bozabilir.
Uyku Bozukluklarının Belirtileri
Uyku bozukluğunun iki büyük belirtisi yorgunluk ve odaklanmada güçlüktür. Ruh sağlığı sorunları ve uyku bozuklukları da aynı anda ortaya çıkabilir. Depresyonu olan kişiler kendilerini normalden daha uzun süre uyurken bulabilirler. Yataktan kalkmakta güçlük çekebilirler. Bipolar olan kişilerde uyku sorunları da olabilmektedir. Bipolar’ın manik aşaması genellikle uzun süreli uyanıklıkla birlikte gelmektedir.
Uyku bozukluğunuzun olabileceğine dair işaretler şunları içerir:
- Uykuya dalma veya uykuda kalma zorluğu,
- Beklenmedik zamanlarda uykuya dalmak ,
- Sorunlu uyku,
- Yorgunluk,
- Sinirlilik,
- Artan anksiyete veya depresyon,
- Kalıcı hastalık veya rahatsızlık,
- Kötü uyku hijyeni. Uyku hijyeni, iyi uykuyu kolaylaştıran alışkanlıklar grubudur. Kötü uyku hijyeni, çok erken veya geç yatma saatleri, gündüz uyuklama veya yatakta uyanık geçirilen çok fazla zaman gibi düşünülebilir.
Uyku Bozuklukları ile Ruh Sağlığı İlişkisi
Ruh sağlığı sorunları ve uyku bozuklukları birlikte ortaya çıkabilir. Birbirleri üzerinde de olumsuz etkileri olabilmektedir. Bir ruh sağlığı sorunu olup olmadığına bakılmaksızın uyku bozukluklarının kendi başına tedavi edilmesi gerekmektedir.
Uyku bozukluklarıyla bağlantılı bazı ruh sağlığı sorunları şunları içerir:
- Depresyon: Depresyon olan kişiler hipersomniye sahip olabilir. Bu, insanların aşırı uyumasına neden olur. Ayrıca uzun saatler uyuyabilirler ve yine de gün boyunca yorgun hissedebilirler.
- Kaygı : Anksiyetenin uykuya dalmakta zorlanmaya ve bazen uykusuzluğa neden olduğu bilinmektedir. İnsanlar geceleri endişeli ve düşünceleri kontrol etmekte zorlanarak uyanık kalabilir.
- Stres: Uyku eksikliği stresi artırabilir, ancak stres uykuyu da etkileyebilir. Anksiyete gibi, stres de uyanıklığı artırabilir. Bu, uyanıklığa ve uykusuzluğa yol açabilir.
- Bipolar: Bipolar olan birçok insan uyku sorunları yaşar.
- Madde bağımlılığı: Kronik uyku sorunları, bir kişinin uykuyu uyandırmak için maddeleri kötüye kullanmasına neden olabilir. Alkol gibi maddeler insanların uykuya dalmasına yardımcı olabilir. Ancak uykunun faydalarını büyük ölçüde azaltabilir.
- Takıntılar ve zorlamalar (OKB): Bazı araştırmalar, belirli takıntılı davranışların uykuyu bozabileceğini bildirmektedir. Ek olarak, uyku eksikliği OKB semptomlarını daha şiddetli hale getirebilir .
- Travma sonrası stres (TSSB): Kabusların travma sonrası stresli insanları etkilediği bilinmektedir . Ayrıca uykuya dalmakta ve uyumakta zorluk çekebilirler.
Bazı araştırmalar uyku sorunlarının zihinsel sağlık sorunlarına neden olabileceğini öne sürüyor. Bazı çalışmalar ise, uykusuzluğun paranoya ve halüsinasyonları kötüleştirebileceğini göstermiştir . Yeterince uyumak akıl sağlığını büyük ölçüde iyileştirebilir. İyi uyku hijyeni uygulamak iyi uykuyu kolaylaştırabilir.
Uyku Bozuklukları İle İlgili Tıbbi Durumlar
Uyku bozuklukları tıbbi durumlardan kaynaklanabilir . Genellikle uyku sorunlarına katkıda bulunan birkaç tıbbi durum şunları içerir:
- Mononükleoz
- Fibromiyalji
- Tiroid veya böbrek hastalığı
- Astım
- Diyabet
Uyku-uyanma düzenlerindeki aksaklıklar da rahatsızlığa veya hastalığa neden olabilir. Bu sorunlar için tıbbi tedaviye ihtiyacınız olabilir.
Tıbbi tedavi, tıbbi bir sorunla birlikte uyku sorunları ortaya çıktığında en etkili yöntem gibi gelebilir. Ancak terapi, faydalı bir tedavi şekli olacaktır. Çünkü insanların uyku sorunlarına rağmen zihinsel sağlıklarını iyileştirmelerine yardımcı olmaktadır.
Uyku bozuklukları
Huzur Bacak Sendromunun Uyku Bozuklukları İle İlişkisi
Huzursuz bacak sendromu, çok kuvvetli bir şekilde bacaklarınızı hareket ettirmenize neden olan nörolojik bir uyku bozukluğudur. Ayrıca bu durum, uykuya dalmak için yeterince rahat olmayı zorlaştırır. Genellikle belirtiler geceleri daha kötüdür. Bazı insanlar için bu hissi tarif etmek zordur. Uzanabilir ve bacaklarınızın içinde yanma veya kaşıntı hissetmeye başlayabilirsiniz. Bacaklarınızı hareket ettirirseniz veya ayağa kalkıp etrafta dolaşırsanız, bu semptomlar kaybolabilir. Tekrar uyumaya çalıştığınızda rahatsızlık geri gelebilir.
Pek çok insan tedavi görmek için yıllarca bekler. Çünkü bunu ciddi bir endişe olarak görmezler. Fakat tedavi edilmezse belirtilerinizin daha sık ve şiddetli hale geldiğini fark edebilirsiniz.
Huzursuz bacak sendromu, her gece daha az uyumanıza neden olabilir. Şiddetli vakaları olan pek çok kişi gecede beş saatten az uyur. Daha hafif vakalar uykunuzu o kadar rahatsız etmez. Ancak uyku kalitesi daha düşük olabilir.
Huzursuz bacak sendromundan kaynaklı biriken uyku kaybı, gündüzleri aşırı uykulu hale getirebilir. Sonuçta huzursuz olmanıza ve konsantrasyonunuzu zorlaştırmanıza neden olabilir. Bunun yanında profesyonel ve kişisel yaşamınız üzerinde büyük bir etkisi olacaktır. Huzursuz bacak sendromu olan kişilerin depresyon veya anksiyeteye sahip olma olasılığı daha yüksektir.
Huzursuz bacak sendromu tedavisinde , çeşitli destekleyici tedaviler de mevcuttur. Bu tedaviler bacaklarda oluşan rahatsızlık hissini gidermeyi ve uyku kalitesini artırmayı amaçlamaktadır.
Uyku Bozuklukları Terapisi
Uyku için çaresiz olduğunuzda, bir uyku hapı veya reçetesiz bir uyku yardımı almak cazip gelebilir. Ancak uyku ilaçları sorunu iyileştirmez veya altta yatan semptomları ele almaz. Genellikle uzun vadede uyku sorunlarını daha da kötüleştirebilir. Uyku bozukluğunuz reçeteli ilaç kullanımını gerektirse bile, uzmanlar bir ilaç rejimini terapi ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ile birleştirmenizi önermektedir.
Terapiler sayesinde; yatmadan önce davranışınızı değiştirmenin yanı sıra uykuya dalmanızı engelleyen düşünme biçimlerini değiştirerek uykunuzu iyileştirebilirsiniz. Ayrıca rahatlama becerilerini geliştirmeye ve uyku düzeninizi etkileyen yaşam tarzı alışkanlıklarını değiştirmeye odaklanır. Uyku bozuklukları, anksiyete, stres veya depresyon gibi duygusal sağlık sorunlarından hem kaynaklanıp hem de tetikleyebileceğinden, terapi, yalnızca semptomlardan ziyade altta yatan sorunu tedavi etmenin etkili bir yoludur. Ayrıca yaşam için sağlıklı uyku düzenleri geliştirmenize yardımcı olur.